ندای سلامت با طبیعت
تحقیق و انتشار طب سنتی ونیاکانندای سلامت با طبیعت
تحقیق و انتشار طب سنتی ونیاکانلَبَخ
ص 553، لَبَخ در فرهنگهای عربی به نام «ذقن الباشا» هم ضبط شده است. در کتاب شرح الکتاب دیاسقوریدس، لبخ، به فارسی آزاد درخت دانسته شده است (ص 38).
| آزاد درخت جلد: 1 شماره مقاله:183 |
آزادْدِرَخت، درختی به بلندی 10 تا 15 متر با برگهای همیشه سبزِ تیره و گلهای خوشهای بنفش خوشبو و میوهای به حجم نخود، بیضوی، زردرنگ و تلخ و هستهای کثیرالوجود و سخت. نخستینبار ظاهراً در ایران شناخته شده و از اینرو، نام فارسی آن با کمی دگرگونی در بسیاری جاها معروف گشته است: در برخی زبانهای اروپایی آن را یاس ایرانی نیز مینامند. به نامهای دیگر نیز (مثلاً ماگروزا و نیم ) خوانده میشود. محل رویش آن در سدههای گذشته مناطق خاوری ایران، شمال هندوستان و باختر چین بوده، اما اکنون در بسیاری از مناطق گرمسیر و معتدل به عمل میآید. همة قسمتهای این درخت، از ریشه تا هسته، مصرف دارویی دارد و تقریباً همة خواص آن نزد پزشکان عصر اسلامی شناخته بوده است. بوییدن گل آن، گرفتگی بینی را برطرف میسازد، میوة آن سمی و خوردن مقادیر زیاد آن کشنده است. این خاصیت ظاهراً توسط محمدزکریای رازی ٠هـ م) شناخته شده است. پادزهر آن، عصارة پوست همین درخت است. عصارة برگ آن برای درمان دردهای ناحیة شکم، عرقالنساء (سیاتیک) و سنگ مثانه و ضماد برگ و شاخة آن برای درمان غدههای چرکین و التیام زخمها به کار میرفته است. عصارة پوست آن مقوی، ضدکرم و تببر و روغن تخم آن ضدعفونی کننده و نیز ضدکرم است. از تخم آن به عنوان دانة تسبیح نیز استفاده میشود.
مآخذ: ابنبیطار، عبداللهبن احمد، الجامع لمفرداتالادویه والاغذیه، بولاق، 1291ق، 1/22-23؛ ابوعلیسینا، حسینظبن عبدالله، القارنون فیالطب، به کوشش ابراهیمالدسوقی، بولاق، 1294ق، 1/255؛ امیری، منوچهر، فرهنگ دادهها و واژههای دشوار، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1353ش، صص 7-8؛ بیرونی. ابوریحان، صیدنه، ترجمة ابوبکر کاشانی، به کوشش منوچهر ستوده و ایرج افشار، 1358ش، 1/51-52. 2/747؛ جرجانی، اسماعیل؛ ذخیرة خوارزمشاهی، به کوشش جلال مصطفوی، تهران، انجمن اثار ملی، 1352ش، 3/207؛ حسینی، محمدمؤمن، تحفه، تهران، محمودی، 1402ق، صص 65-66؛ زرگری، علی، روش شناسایی گیاهان، تهران، امیرکبیر، 1341ش، صص 254-255؛ همو، گیاهانی دارویی، تهران، 1345ش، صص 329-330؛ عقیلی خراسانی، محمدحسین، قرابادین کبیر، کلکته، 1275ق، صص 47-48؛ همو، مخزنالادویه، کلکته، 1844م، صص 86-87؛ قزوینی، زکریابن محمد، عجائبالمخلوقات، به کوشش نصرالله سیوحی، تهران، مرکزی، 1361ش، ص 218؛ هروی، موفقبن علی، الابنیه عن حقائقالادویه، به کوشش احمد بهمنیار، دانشگاه تهران، 1346ش، صص 31-32؛ نیز:
Levy, Martin, The Medical Formulary. Of Al-Samargandi, Philadelphia, 1967, p.242.
بخش علوم
