ندای سلامت با طبیعت
تحقیق و انتشار طب سنتی ونیاکانندای سلامت با طبیعت
تحقیق و انتشار طب سنتی ونیاکانهال بوا
ص 624، در برابر Amomum meleguete ، هال بوا یا خیربوا آمده است. همچنین واژه
Elettaria cardamomum ، مترادف واژه پیشین دانسته شده است؛ در حالی که اصطلاح لاتین اخیر، قاقله صغیره یا حَبّ الهال یا حبهان است. و یکبار دیگر در الصیدنه، در ص 477، در برابر قاقله، معادل
Elettaria cardamomumآورده شده است. یعنی یک اصطلاح لاتین دو بار در دو جا، معادل دو گیاه آورده شده در حالی که Elettaria cardamomumو Amomum melegueteیکی نیستند و در ص 624 آن دو با هم آورده شدهاند.
http://www.floridata.com/ref/e/elet_car.cfm
http://www.picsearch.com/pictures/food%20!!%20drink/spices/aframomum%20melegueta.html
وردالزَوَانی
ص 621، Althaea rosen cavan ، معادلهای وردالزَوَانی، خطمی بَرّی و شَحمَ المَرج هم برای آن آمده است.
خطمی اوفی سینال
.Althaea Officinalis L
انگلیسیAlthaea , Mallards , Marshmallew
نام‌های رایج: خطمی، الغاسول و العصرس (عربی)، گل خیرویا خیری(هندی)، نوعی خبازی، شحم المرج.
خطمی اوفی سینال گیاهی علفی و پایا به ارتفاع در حدود 5/1 متر پوشیده ازکرکهای مخملی و سفید رنگ، برگها متناوب به رنگ سبز مایل به سفید و کرکداراست. گلها درشت که دارای 5 گلبرگ است. گلبرگ سفید یا صورتی، بیضی یا قلبی‌مشکل دارای پرچمهای متعدد است. ریشه آن دراز دوکی شکل و خاکستری رنگ‌متمایل به زرد و در سال دوم به ضخامت یک انگشت می‌رسد و دارای طعمی‌شیرین است.
خطمی اوفی سینال دارای ترکیباتی نظیر لعاب، مواد چرب، تانن، اسیدبوتیریک، فیتوسترین، نشاسته، اسانس، قند، ریشه آن حاوی آمیدون، ساکاروز،مواد پکتیک، مواد روغنی بتائین، آلبومین، نوعی آنزیم، ماده معطر فرار،اسیدمالیک، مواد معدنی و فسفات می‌باشد.
قسمت عمده مورد استفاده آن ریشه، برگ، گل که در اواخر پاییز آن راگردآوری کرده و ریشة آن را در محلی خشک انبار می‌کنند و سپس پوست آن رامی‌کنند و در حرارت 50 تا 60 درجه سانتیگراد می‌خشکانند. برگ و گل در خردادهنگام شکفتن مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
خواص و اثرات دارویی: طبع آن گرم و مرطوب است. خطمی اونی سینال‌دارای خواص ملین، مقوی سینه، آرام بخش، ضد التهاب، مسهل، ضد سرفه،حلال، مدر، التیام‌دهنده جراحات، نرم‌کننده.
از خطمی اوفی سینال در موارد یبوست، ورم لثه، سوزش و سختی ادرار،التهابات مجاری تنفسی، سیاتیک، ورم‌های بناگوش، مقعد و ورم پستان، دردهای‌مفاصلی، التهاب سینه، ورم معده و روده، بیماری‌های مثانه، اسهال، دل‌پیچه،دیسانتری، سنگ کلیه، زخم‌های معده و گاستریت، خونریزی و التیام زخم،خونریزی داخلی، تنظیم عادت ماهانه، عفونت روده و… مورد استفاده قرارمی‌دهند.
در استعمال داخلی جوشانده ریشه و برگهای خطمی برای معالجة اسهال وتسکین سرفه و نرمی مزاج خورده می‌شود و نرم‌کننده مخاط روده مصرف می‌شود.
ضماد برگ آن برای التیام زخم‌ها، دمل‌ها، ورم پستان، ورم بناگوش (اوریون)،ورم‌های مقعد، دردهای مفاصلی و سیاتیک مفید است. نشستن در دم کرده آن برای‌تحلیل ورم مقعد و بسته بودن دهانه رحم زنان عقیم مفید بوده و دم‌کرده ریشه‌خطمی تسکین دهنده سرفه‌های شدید، نیز در برونشها، التهاب سینه، ورم‌روده، آنژین، کمی ترشحات عادت ماهانه، کمی ادرار، یبوست، دیسانتری ودل‌پیچه خورده می‌شود دم کرده ریشه خطمی با 10 گرم شیرین بیان ، 5 گرم‌پای‌خـر، 5 گرم بوصیر جهت تسکین سرفه مفید و مؤثر است.
تمام قسمتهای گیاه خصوصاً ریشه حاوی لعاب فراوان است که سوزش والتهاب را تسکین می‌دهد.
جوشانده و یا شربت گل ختمی مدتها برای رفع سرفه، سوزش گلو و درمان‌برونشیت (التهاب نایژه) تجویز می‌شد.
خیسانده 100 گرم ریشه خطمی را در 1000 گرم آب سرد صاف کرده و دراسهال خونی حاد مرتباً می‌نوشند.
همچنین از ریشه ختمی در تمام موارد التهاب، نزله‌ها، بیماری‌های منشاءالتهاب سینه، شکم روش، دل پیچه‌ها، ترشح زیاد زرداب، کمی ترشحات ادرار،ترشحات مهبلی و... توصیه شده است.
جوشانیده دو یا سه قاشق غذاخوری برگ یا ریشه خطمی در یک لیوان آب باکمی شکر، صبح و ظهر و شب تناول نمایند برای درمان سنگ کلیه و مثانه، کمی‌ترشح ادرار و عدم دفع ادرار نافع است.
نسخه به‌عنوان دارویی جهت درمان بیماری‌های تنفسی، آنژین، (گلودرد)برونشیت، سرفه و نزله بینی
5 تا 15 گرم گل خطمی را در دولیوان آب جوش نیم ساعت دم کرده صبح،ظهر و شب هردفعه یک استکان تناول نمایید.
کَمون حبشی
ص 600، Ammi copticum مترادف Caurum Copticum است که البته به اشتباه
Cavum copticumآمده است. کَمون حبشی و انیسون بَرّی، مترادفهای دیگر واژه نانخواه هستند که از آن یاد نشده است.
بادیان گیاهی یک ساله از خانواده چتریان است که به فارسی «زنیان» و درکتب طب سنتی با نام های«انیسون بری» و«کمون حبشی»آورده شده است.این گیاه را در بلوچستان با نام هندی آن «اجوان»و همچنین «اسپر کای»می شناسند.
گیاه شناسی:
زنیان گیاهی است یکساله که بلندی آن کمی از زیره سیاه بیشتر و در حدود یک متر است ولی از نظر شکل برگ و رنگ گل شبیه زیره سیاه است. این گیاه دارای برگهای بریده بریده و نخی شکل می باشد.گلهای زنیان کوچک و سفید رنگ است. میوه گیاه زنیان کوچک، تخم مرغی شکل به رنگ زرد تیره می باشد و در سطح میوه 5 خط طولی نازک به رنگ زرد روشن وجود دارد. میوه گیاه معطر و بوی عطر تیمول از آن اسشمام می شود. میوه و ریشه آن در طب سنتی مورد توجه خاصی می باشد. این گیاه بیشتر در مزارع غلات و در پرچینها در نواحی مختلف اروپای مرکزی، در آسیا در هندوستان، ایران در خراسان، کرمان و مناطق شرقی بلوچستان، یزد، سمنان و تهران و سایر نقاط کشور می روید.
ترکیبات شیمیایی
از نظر ترکیبات شیمیایی زنیان (میوه گیاه) دارای 6-4 درصد برحسب مناطق رویش، اسانس روغنی فرار است که در حدود 55-45 درصد آن را تیمول تشکیل می دهد. تیمول اسانس معطر آزربه و سی سنبر است که در آن بخشها مشخصات و فرمول شیمیایی آن به تفصیل آمده است. ماده ای است ضد عفونی کننده قوی و معروف در طب سنتی، به علاوه در اسانس زنیان 20-15 درصد سیمن و بقیه آن آلفا-پی نن ،دیپانتنو... است.
خواص و کاربرد
زنیان یا تخم گیاه بادیان از نظر طبیعت مانند زیره ها گرم و خشک است و از نظر خواص ضد اسپاسم، تونیک، محرک و بادشکن است و معمولا در تهیه مشمع هایی که برای تسکین درد به کار می رود داخل می شود. له کرده و کوبیده آن به عنوان داروی استعمال داخلی برای رفع بیماری های معده و کبد و ناراحتی گلو و سرفه و روماتیسم تجویز می شود. زنیان به عنوان منبع بسیار غنی از تیمول ضد عفونی کننده معروف است . در هندوستان از زنیان به عنوان ضد عفونی کننده و برای تقویت معده و همچنین به عناون بادشکن و تونیک و برای قطع اسهال و رفع سو هاضمه و دردهای حاد شکم یا قولنج و معالجه سو تجویز می شود. ازریشه گیاه نیز به عنوان مدر و بادشکن به صورت دم کرده مصرف می شود. مقدار خوراکی آن درمصرف داخلی مانند زیره سیاه و کمی کمتر ازآن است. باید توجه شود که اشخاص گرم مزاج یا از آن استفاده نکنند ویا درموارد لزوم به مقدار کم و توام با گیاهان دارویی سرد میل کنند.
هلیون
ص 596، دو اصطلاح لاتین Asparagus officinalis و Asparagus acutifolius مترادف هم آمده است، در حالی که واژه اولی همان هلیون است و با کشک الماز هم مترادف اند و دوّمی، هَلیون بَرّی است.
هلیون : هلیون . [ هََ ] (اِ) مارچوبه . (یادداشت مؤلف ). گیاهی است که آن را مارچوبه و مارگیا خوانند. برگ آن مانند برگ رازیانه باشد. طبیخ آن را به خورد سگ دهند سگ را بکشد.
منبع : فرهنگ دهخدا
مارچوبه (هلیون )
به فارسی مارچوبه نامند. ساق و برگش مانند کبر و با شیر قلیلی و گلش مایل به سفیدی و تخمش از قرطم کوچکتر و با صلابت است.
در دوم گرم و در اوّل تر و بیخش در دوم خشک و در اوّل گرم و برّی او را خشکی غالب تر و هلیون مفتّح سدّة جگر و مدرّ بول و مبهّی و محلّل نفخ بوده و غذاییّت او غالب و هاضم و مغیّر رایحة بول و عرق و مفتّت حصاه و جهت درد سینه و ظلمت بصر و درد ریه و استسقاء مفید می باشد و طبیخ او ملیّن طبع و رافع درد امعاء و با شراب جهت سمّ رتیلا و تقطیرالبول و مضمضة او جهت درد دندان نافع است و مداومت او مهبّج درد مفاصل و مفسد طعام و مغثی و مصلحش عسل است و گویند او کشنده سگ است و تخمش مفتح سدّه سپرز و با عسل و روغن بلسان مخرج حصاه و فرزجة او مدرّ حیض و در ادرار قویتر از هلیون است. و قدر شربتش تا دو مثقال و مضرّ سر و مصلحش عسل است و بیخش مسکّن درد دندان و طبیخ او به تنهایی و با عسل و تخم خربزه منقّی گرده و مثانه و مجاری بول و مخرج سنگ و ریگ آن بوده و مضرّ ریة محرورین ومصلحش سکنجبین و قدر شربتش تا سه درهم است و در فلاحت مذکور است که چون شاخ حیوانات را دفن کرده مکرّر آب دهند هلیون میروید و از مجرّبات شمردهاند.
منبع: کتاب تحفه حکیم مومن
مُیَبَسَه
ص 596، در برابر Acrostichum dichototum ، میبه آمده که مُیَبَسَه درست است. مَیْبَه ،به «شراب به» اطلاق میشده، در حالی که مُیَبَسَه، نوعی گیاه است که مَشوط الغُراب نام دیگر آن است. در متن صیدنه هم آمده است که: «حَبّ حامِض یَسْوَّدُ اِذا بَلَغَ وَ انتهی شِکِله و شجرته کشکل الانبر باریس»، که تاییدی برای دانهای گیاهی بودن آن است. در تحفه حکیم مؤمن (ص 252) هم آمده است: میبه، اسم فارسی شربت به است که با شراب و یا به آب انگور دوشاب انگوری ترتیب دهند، و در صفحه 251 همان کتاب آمده، مُیبسن، به یونانی لوطوس نامند و دانه او سیاه و از دانه انار کوچکتر باشد. پس، باید میبسه را نوعی دانه گیاهی دانسته که در برابر اصطلاح لاتین فوق است..
لوطوس | لغت نامه دهخدا
لوطوس اغریا | لغت نامه دهخدا
- لوطوس : یقال على نوعی الحندقوقا وعلى البشنین أیضاً فإن دیسقوریدوس سماه لوطوس وهو الذی یکون بمصر ومن أجل هذا الإشتراک جعل حنین البشنین حندقوقا مصری ولست أرى ذلک صحیحاً ویقال لوطوس أیضاً على نوع من الشجر ذکره دیسقوریدوس فی الأولى وفسره حنین بالسدر وهو بعید عن الصواب وغیره من التراجمة أیضاً فسره بالمیس أیضاً وهو أقرب إلى الصواب .المعجم: الأعشاب - [ ابحث فی المعنى ]